Sažetak | Spinalna anestezija ili spinalni blok je tehnika regionalne anestezije koja uz epiduralnu anesteziju i
kaudalni blok ulazi u skupinu neuroaksijalnih blokova. Spinalna anestezija se koristi kao alternativa
općoj anesteziji, obično u operacijskim zahvatima na donjim ekstremitetima (stopalu, koljenima,
kukovima), zdjelici te operacijama donjeg dijela abdomena kada nije neophodno potpuno
uspavljivanje bolesnika tj. opća anestezija. Osobitost tehnike spinalne anestezije je aplikacija lokalnog
anestetika u spinalni prostor tj. u okolinu leđne moždine ispunjene cerebrospinalnim likvorom. Kod
toga spinalna igla prolazi između kralješka kroz meke česti, ligamente i tvrdu moždanu ovojnicu
(duru mater). Jednu od prvih spinalnih anestezija za operacijski zahvat na čovjeku izveo je August
Bier, 1898. godine. Razvoj preciznosti tehnike spinalne anestezije i upotreba određenih skupina
lokalnih anestetika doprinijeli su značajnom smanjenju komplikacija (glavobolja, nizak krvni tlak, bol
u donjem dijelu leđa) te prolaznih neuroloških simptoma (tresavica nakon zahvata, otežano mokrenje,
alergijska reakcija, produženi privremeni gubitak osjeta, ozljeda struktura u području kralježnice i sl.).
Uspješnost spinalnog bloka ovisi o aktualnoj anatomiji kralježnice, vrsti, dozi i koncentraciji
primijenjenog lokalnog anestetika, suradljivosti bolesnika te vještini i iskustvu anesteziologa.
Nastupom spinalnog bloka, moguće je postići spinalnu anesteziju (bolesnik gubi sve osjete i
motoriku) ili samo spinalnu analgeziju (gubitak samo osjeta boli) i to distalno od segmenta kralježnice
na kojemu je primijenjeni lokalni anestetik. Ovisno o vrsti i dozi lokalnog anestetika, spinalna
anestezija djeluje prosječno oko 2-3 sata, nakon čega se počinju vraćati senzorni osjeti i motorika.
Bolesnik za spinalnu anesteziju prolazi jednaku anesteziološku pripremu kao i za opću anesteziju.
Tijekom spinalne anestezije se kontinuirano i neinvazivno prate vitalne funkcije bolesnika kao i kod
opće anestezije. U poslije operacijskom tijeku bolesnik se također nadzire sve do potpunog oporavka
osjeta i motoričke funkcije.
Sestrinstvo ima aktivnu i važnu ulogu u pripremi bolesnika prije spinalne anestezije (uzimanjem
sestrinske anamneze tj. uvida u aktualnu terapiju bolesnika, kronične bolesti, ranije anestezije i
neželjene reakcije na lokalni anestetik, zatim u uzorkovanju nalaza i kompletiranju medicinske
dokumentacije za anesteziološki pregled, pripremi bolesnika za regionalnu anesteziju te primjeni
premedikacije prema odredbi anesteziologa), tijekom samog izvođenja spinalnog bloka (priprema
sterilnih materijala i lokalnih anestetika te asistiranje kod izvođenje spinalne anestezije), u nadzoru
spinalne anestezije tijekom operacije te u neposrednom poslije operacijskom periodu (neinvazivnom
praćenju vitalnih funkcija bolesnika, praćenju dinamike oporavka senzornog osjeta i motorne
funkcije).
Potrebno je istaknuti važnost dobivanja suglasnosti bolesnika, ali i operatera za primjenu spinalne
anestezije. Naime, potencijalno nemiran i nesuradljiv bolesnik može ne namjerno otežati ili čak i
kompromitirati izvođenje operacijskog zahvata. Zbog toga je od osobitog značenja pravovremena
komunikacija između svih članova kirurško-anesteziološkog tima. Ukoliko se usuglasi odluka za
spinalnu anesteziju, nastoji se primijeniti najoptimalnija tehnika spinalne anestezije kako za sigurno
izvođenje određene operacije (npr. spinalni blok uz primjenu sedacije), tako i za ukupnu dobrobit
bolesnika (bilateralni ili unilateralni spinalni blok). Pri tome se osobito uvažava anesteziološka
procjena bolesnika i konačna odluka specijaliste anesteziologa.
METODE
U ovom preglednom radu je prikazana kratka povijest i tehnika spinalne anestezije koja je uspoređena
sa suvremenom primjenom i izvođenjem klasičnog, bilateralnog i unilateralnog spinalnog bloka.
Osobito je istaknuta prednost spinalne anestezije (manja zbunjenost i pospanost nakon zahvata,
potpuno olakšavanje boli odmah nakon zahvata, smanjena potreba za jakim analgeticima, smanjenje
pojavnosti mučnine i nagona na povraćanje, raniji povratak jelu i piću nakon zahvata, manji utjecaj
anestetika na srce i pluća, te manji rizik za infekcije pluća), nedostatci (neugodan položaj na
operacijskom stolu, promijenjen osjećaj u donjem dijelu tijela tijekom operacija u donjem abdomenu
(hernioplastike, carski rez i sl.), hipotenzija, bradikardija, svrbež kože, mučnina, parestezije u predjelu
donjih ekstremiteta i/ili stražnjice, jaka postpunkcijska glavobolja u 1 od 100 slučajeva) kao i rizici
vezani uz postojeće bolesti samog bolesnika (migrenozne glavobolje, popratne kronične bolesti, već
postojeće ozljede živca, neurološke bolesti, infekcija u području primjene spinalnog bloka). Pregledni
rad je temeljen na uvidu u stručne i znanstvene radove vezane uz spinalnu anesteziju dostupne u bazi
podataka PubMed i Portalu hrvatskih znanstvenih i stručnih časopisa (Hrčak-srce) kroz posljednjih
pet godina.
ZAKLJUČNO
Spinalna anestezija može biti bilateralna (blok oba donja ekstremiteta) ili unilateralna (blok samo
jednog donjeg ekstremiteta). Unilateralnom spinalnom anestezijom se, za razliku od bilateralne,
postiže potpuni blok senzorne, motoričke i simpatičke funkcije vezan samo uz jednu nogu. Doze
lokalnog anestetika i analgetika su, za unilateralni blok manje i prilagođene potrebama anestezije
samo jednog ekstremiteta. Posljedično, unilateralnim blokom se zadržava veća hemodinamska
stabilnost u usporedbi sa bilateralnim. Stoga je indicirana upravo kod rizičnih bolesnika za operacije
na donjem ekstremitetu, osobito ako se tehnikama perifernih živčanih blokova ne može osigurati
anestezija za predviđeno operativno polje. Obje vrste anestezije osiguravaju odličnu anesteziju.
Karakteristično je za bilateralni blok da u potpunosti nastupa unutar 3-5 min dok je za postizanje
unilateralnog potrebno punih 15 min tijekom kojih bolesnik mora ležati bočno. Oporavak
unilateralnog bloka, uključujući senzorni, motorički i autonomni je puno brži i ugodniji, manja je
pojavnost popratnih neželjenih nuspojava, koje su kod unilateralnog bloka i manje vjerojatne. |
Sažetak (engleski) | INTRODUCTION Spinal anesthesia, or spinal block, is a regional anesthesia technique that, along
with epidural anesthesia and caudal block, belongs to the group of neuraxial blocks. Spinal anesthesia
is used as an alternative to general anesthesia, usually in surgical procedures on the lower extremities
(foot, knees, hips), pelvis and lower abdominal surgeries when it is not necessary to completely put
the patient to sleep, i.e. general anesthesia. The peculiarity of the spinal anesthesia technique is the
application of local anesthetic in the spinal space, i.e. in the surroundings of the spinal cord filled with
cerebrospinal fluid. In this case, the spinal needle passes between the vertebrae through the soft
tissues, ligaments and the hard meninges (dura mater). August Bier performed one of the first spinal
anesthesias for human surgery in 1898. The development of the precision of the spinal anesthesia
technique and the use of certain groups of local anesthetics contributed to a significantly reduced
complication (headache, low blood pressure, lower back pain) and transient neurological symptoms
(shaking after the procedure, difficulty urinating, allergic reaction, prolonged temporary loss of
sensation, injury structure in the area of the spine, etc.).The success of the spinal block depends on the
current anatomy of the spine, the type, dose and concentration of the applied local anesthetic, the
cooperation of the patient and the skill and experience of the anesthesiologist. With the onset of a
spinal block, it is possible to achieve spinal anesthesia (the patient loses all sensation and movement)
(spinal anesthesia), or only spinal analgesia (loss of pain sensation only) distal to the segment of the
spine on which the local anesthetic was applied. Depending on the type and dose of local anesthetic,
spinal anesthesia works for an average of 2-3 hours, after which sensory sensations and motor skills
begin to return. The patient for spinal anesthesia undergoes the same anesthesiological preparation as
for general anesthesia. During spinal anesthesia, the patient's vital functions are monitored
continuously and non-invasively, just as during general anesthesia. In the postoperative course, the
patient is also monitored until complete recovery of sensation and motor function.
Nursing plays an active and important role in the preparation of the patient before spinal anesthesia
(by taking a nursing history, i.e. insight into the patient's current therapy, chronic diseases, previous
anesthesia and adverse reactions to local anesthetics, then in sampling the findings and completing the
medical documentation for the anesthesia examination, preparing the patient for regional anesthesia
and the application of premedication as prescribed by the anesthesiologist), during the actual
performance of the spinal block (preparation of sterile materials and local anesthetics and assisting in
the performance of spinal anesthesia), in the supervision of spinal anesthesia during surgery and in the
immediate postoperative period (non-invasive monitoring of the patient's vital functions, monitoring
dynamics of recovery of sensory sensation and motor function).
It is necessary to emphasize the importance of obtaining the consent of the patient and the operator for
the application of spinal anesthesia. Namely, a potentially restless and uncooperative patient can
inadvertently make it difficult or even compromise the performance of a surgical procedure. That is
why timely communication between all members of the surgical-anesthesiology team is of particular
importance. If the decision for spinal anesthesia is agreed upon, the most optimal technique of spinal
anesthesia is applied both for the safe performance of a specific operation (eg spinal block with
sedation) and for the overall well-being of the patient (bilateral or unilateral spinal block). In doing so,
the anesthesiological assessment of the patient and the final decision of the anesthesiologist are
particularly respected.
METHODS In this review, a brief history and technique of spinal anesthesia is presented, which is
compared with the modern application and performance of classical, bilateral and unilateral spinal
block. The advantages of spinal anesthesia were particularly highlighted (less confusion and
drowsiness after the procedure, complete relief of pain immediately after the procedure, reduced need
for strong analgesics, reduction in the incidence of nausea and the urge to vomit, earlier return to
eating and drinking after the procedure, less impact of anesthetics on the heart and lungs, and lower
risk of lung infections), disadvantages (uncomfortable position on the operating table, altered
sensation in the lower part of the body during operations in the lower abdomen (hernioplasty,
caesarean section, etc.), hypotension, bradycardia, skin itching, nausea, paresthesias in the area lower
extremities and/or buttocks, severe post-puncture headache in 1 out of 100 cases) as well as risks
related to existing diseases of the patient himself (migraine headaches, concomitant chronic diseases,
pre-existing nerve injury, neurological diseases, infection in the area of application of the spinal
block).The review work is based on an insight into professional and scientific works related to spinal
anesthesia available in the PubMed database and the Portal of Croatian scientific and professional
journals (Hrčak-srce) over the last five years.
CONCLUSIONSpinal anesthesia can be bilateral (block of both lower extremities) or unilateral
(block of only one lower extremity). Unilateral spinal anesthesia, in contrast to bilateral, achieves a
complete block of sensory, motor and sympathetic function related to only one leg. The doses of local
anesthetics and analgesics for unilateral block are smaller and adapted to the needs of anesthesia of
only one limb. Consequently, unilateral block maintains greater hemodynamic stability compared to
bilateral. Therefore, it is indicated precisely in high-risk patients for operations on the lower
extremity, especially if peripheral nerve block techniques cannot provide anesthesia for the intended
operative field. Both types of anesthesia provide excellent anesthesia. It is characteristic of a bilateral
block that it fully occurs within 3-5 minutes, while a unilateral block requires a full 15 minutes,
during which the patient must lie on his side. Recovery from a unilateral block, including sensory,
motor and autonomic, is much faster and more pleasant, the incidence of accompanying unwanted
side effects is lower, which are less likely with a unilateral block |